(صفحه 326)
بازگرداندن قسمت مذكور به وضع سابق و ملحق شدن اين قطعه زمين به صحن مسجد، چه حكمى دارد؟
جواب: لازم است به وضع سابق برگردد.

سؤال 1255 :ملكى در زمان طاغوت قبرستان بوده و شهردارى وقت، تصرفاتى انجام داده است و به افراد واگذار كرده و چند دست گشته و احداث بنا در آن شده و در انقلاب حكم به وقفيت آن شده است، آيا خريد آن، اگرچه مشترى جاهل باشد جايز است؟ و مستحدثات چه حكمى دارند؟ و مال الاجاره را به چه كسى بايد پرداخت؟ صاحبان ساختمان و اعيان يا متولى؟
ج: الف ـ خريد و فروش موقوفه در موارد عدم جواز باطل است، اگرچه مشترى جاهل باشد.
ب ـ چنانچه وقف براى قبرستان شده باشد لازم است مستحدثات برداشته شود و به حالت اوليه برگردد.
ج ـ بر فرض جواز بقاى مستحدثات، لازم است مال الاجاره بين زمين و اعيان تقسيم گردد و به نسبت داده شود. قسمت زمين مربوط به سازمان اوقاف و قسمت ساختمان مربوط به صاحبان آنها است.

سؤال 1256 :اينجانب متولى قطعه زمينى موقوفه به مساحت 113 متر مربع مى باشم، كه موقعيت آن طورى است كه فاقد درآمد مى باشد، و صرف هزينه جهت بهره بردارى از آن مقرون به صرفه نيست. لذا تصميم گرفته ام زمين مورد بحث را كه جنب مسجد جامع واقع شده، جهت ساختن وضوخانه و دستشويى كه نياز مبرم به آن مى باشد، به مسجد واگذار كنم. در غير اينصورت آن را به مسجد فروخته و كل وجه دريافتى آن را در محل ديگرى زمين بهترى خريدارى و تبديل به احسن كنم. عنايت فرماييد در صورت امكان مجوز شرعى صادر كرده، تا بتوانم به وظيفه شرعى خود در اين رابطه عمل كنم؟
جواب: در فرض سؤال كه زمين موقوفه از قابليت استفاده در جهت وقف افتاده و نيز امكان اجاره دادن و گرفتن مال الاجاره آن و به مصرف وقف رساندن نيست، متولى شرعى مجاز است آن را تبديل به احسن، كه اقرب به نظر واقف باشد بنمايد.
(صفحه 327)
سؤال 1257 :در مواردى كه فروش عين موقوفه جايز است؟ پول آن را چه كنيم؟ و در چه موردى مصرف كنيم؟
جواب: اگر موقوف عليهم احتياج شديد دارند، پول آن را بين آنان تقسيم كنند. ولى اگر جواز فروش، امرى غير از حاجت موقوف عليهم باشد، بنابر احتياط با پول آن مالى كه اقرب به نظر واقف است، خريدارى و وقف كنند.

مسائل متفرقه وقف

سؤال 1258 :حسينيه اى است كه چند سال قبل بنا شده، ولى به علت نمناك بودن قابل استفاده نيست، آيا مى توان آن را خراب كرد و از نو بصورت بهتر و قابل استفاده مطلوب ساخت؟
جواب: در صورتى كه با وضع فعلى امكان استفاده مطلوب از آن نباشد، مانعى ندارد.

سؤال 1259 :آيا فرش مسجد يا حسينيه را كه وقف خاصّ است، مى توان در مجالس شخصى، خارج از آنها استفاده كرد؟
جواب: جايز نيست.

سؤال 1260 :مسجدى است كه فعلا در بين باغات قرار گرفته است و ملك موقوفه اى دارد كه مؤذّن بايد هرسه نوبت اذان بگويد و از آن استفاده كند. آيا موذن با يك بار اذان گفتن و آن هم در ظهر، مى تواند از تمام آن ملك استفاده كند؟
جواب: چنانچه اذان در دو موقع ديگر، به لحاظ اينكه كسى در اطراف مسجد وجود ندارد، فايده اى نداشته باشد با همان اذان ظهر، مؤذّن مى تواند در ملك موقوفه تصرف كند. وگرنه لازم است در سه نوبت اذان بگويد تا بتواند در موقوفه تصرف كند.

سؤال 1261 :واقف زمينى را وقف كرده و غير از آن هم زمينى نداشته است. در هنگام ثبت، در اثر اشتباه ثبت كننده، آدرس زمين و همينطور متراژ آن تغيير كرده است، آيا ورثه نسبت به
(صفحه 328)
زمين موقوفه ـ با توجه به اشتباه مذكور ـ حقى پيدا مى كند يا خير؟
جواب: در صورتى كه مى دانيد مورد وقف چيست و قبض و اقباض هم شده است، اشتباه ثبتى موجب حقى براى ورثه نمى شود، چه محل آن يا مقدار آن اشتباه شده باشد يا متراژ آن.

سؤال 1262 :زمينهايى است كه سازمان زمين شرعى، به متقاضيان واگذار كرده است. فعلا بعضى افراد ادعا مى كنند آنها وقف بوده است. فعلا وظيفه ما كه در آنجا ساكن هستيم، چيست؟
جواب: از قضيه مورد سؤال اطلاعى ندارم، اما آنچه را سازمان زمين شهرى، طبق مقررات جمهورى اسلامى عمل كرده است، صحيح است. و تصرف در آن املاك بى اشكال است. اما آنچه يقين داريد وقف بوده است. بايد با متولى شرعى منصوص آن، يا اگر ندارد با حاكم شرع در آن مورد صحبت كنيد و مال الاجاره زمين را بدهيد تا در مورد وقف، مصرف شود.

سؤال 1263 :شخصى زمينى را وقف كرده است، و مؤمنين در آنجا مسجد ساخته اند; ولى اين شخص خود را متولى قرار داده است و نسبت به تعيين امام جماعت و هيأت امنا، دخالت مى كند، آيا رعايت نظر او كه خود در جماعت شركت نمى كند، لازم است؟
جواب: كسى كه زمينى را براى مسجد وقف كرده، نسبت به مسجد نقشى ندارد و حضور او در نماز جماعت همان مسجد و عدم حضور در اين جهت فرقى ايجاد نمى كند، به هرحال در تعيين امام و هيأت امنا نظر او شرعاً مؤثر نيست، گرچه بهتر آن است كه در اين موارد توافق همه جلب شود از اختلاف دورى شود.

سؤال 1264 :در بعضى از مساجد قرآنهاى خطى وجود دارد كه اكثراً خراب شده و در حال از بين رفتن مى باشد. حتى ممكن است به سرقت برود، آيا جايز است به عنوان امانت به نام همان مسجد، در موزه نگه دارى شود؟
جواب: اگر وقف مسجد باشند، بايد در مسجد نگه دارى و از آنها استفاده شود. و اگر به طور كلى از قابليت استفاده و خواندن خارج شده، با اجازه متولى
(صفحه 329)
مى توانيد آنها را براى نگه دارى به محل مناسبى منتقل كنيد.

سؤال 1265 :در بعضى از مساجد تعداد زيادى چراغ نفتى و وسايلى كه فعلا قابل استفاده نيست وجود دارد، آيا مى توان آنها را جهت نگهدارى به نام همان مسجد در موزه گذاشت؟
جواب: اگر وقف مسجد شده و به طور كلى قابل استفاده نيستند، با اجازه متولى بفروشند و پول آنها را صرف چراغ همان مسجد كنند. و اگر وقف نيست با اجازه متولى مى توانيد به جاى ديگر منتقل كنيد. و بهتر است آنها را به قيمت درآورده و قيمت آنها را صرف چراغ مسجد كنند.

سؤال 1266 :حسينيه اى دو طبقه ساخته شده، پايين به عنوان حسينيه و بالا به عنوان اينكه اجاره داده شود، آيا اين عمل صحيح است؟
جواب: چنانچه طبقه دوم از اول به همين منظور ساخته شده باشد، مانعى ندارد.

سؤال 1267 :احتراماً به استحضار مى رساند محلّى كه از زيرزمين تا كف به نام حسينيّه، و از كف به بالا به نام مسجد از مردم پول گرفته شده است، و 65 درصد آن را جهاد، جهت احداث مسجد پرداخته است، چه حكمى دارد؟ مسجد است يا حسينيّه؟
جواب: اگر از ابتدا مقدارى به حساب حسينيّه و مقدارى به عنوان مسجد ساخته شده و وقف گرديده، اشكال ندارد. و هريك از حسينيّه و مسجد حكم خود را دارد.

سؤال 1268 :حسينيه اى است قديمى كه يك يا دو نوبت در سال، در آن مراسم مذهبى برگزار مى شود، آيا مى توان در بقيّه سال كه استفاده اى از آن نمى شود به عنوان مركز ورزش باستانى يا مركز كارهاى فرهنگى و... از آنجا استفاده كرد، بطورى كه هيچگونه تغيير شكل يا خسارتى به ساختمان حسينيه وارد نشود؟
جواب: استفاده در كارهاى فرهنگى، كه منافاتى با شؤون حسينيه و مزاحمتى با عزادارى نداشته باشد، مانعى ندارد، ولى استفاده ورزشى در حسينيه جايز نيست.
(صفحه 330)

وصيت

سؤال 1269 :بنده جوانى هستم بيست ساله و غير از وسايل معمولى منزل، چيز ديگرى ندارم. در اين صورت وصيت بر من واجب است يا نه؟
جواب: وصيت بر كسى واجب است كه دينى يا امانتى از مردم نزد او باشد، يا واجباتى بر عهده او باشد. اما كسى كه هيچ يك از آنها بر ذمه او نيست وصيت بر او واجب نيست.

سؤال 1270 :آيا در وصيت، لفظ خاصى معتبر است يا خير؟
جواب: لفظ خاص لازم نيست. لذا هركلامى كه دلالت بر وصيت كند و به هر لغتى باشد، كفايت مى كند.

سؤال 1271 :آيا وصيت لازم است در نوشته و امضا باشد، يا زبانى هم كافى است؟
جواب: نوشته و امضا لازم نيست. همين كه معلوم باشد نظر موصى چه بوده و به قصد وصيت چه گفته است. بايد به وصيت او عمل شود.

اثبات وصيت

سؤال 1272 :شخصى فوت كرده است و چند پسر كوچكتر او مى گويند كه غير از خانه، بقيه اموال به ما تملق دارد. چون پدر قبل از فوت، به مادر و يكى از برادران گفته كه اموال براى