فهرست مطالب

(صفحه 471)
نسبتى است؟
جواب: در فرض سؤال، اموال كودك كه در حال حيات داشته است، سه قسمت مى شود. يك قسمت كه سهم الارث مادر او مى شده به اجداد مادرى او مى رسد. و دو قسمت آن كه سهم الارث پدر است به عمو و عمه هاى پدرى مى رسد. و نيز آنچه كه در اين حادثه به عنوان خون بها به كودك تعلق مى گيرد، سه قسمت مى شود. و به همان نسبت تقسيم، و سهم مادر به اجداد مادرى و سهم پدر به عمو و عمه هاى پدرى مى رسد. بلى سهم الارث كودك كه از اموال و خونبهاى پدر و مادرش به او تعلق مى گيرد، تماماً به اجداد مادرى او مى رسد. چون بايد فرض شود كه پدر و مادر او قبل از او فوت شده اند. و ارث به طبقه دوم مى رسد كه اجداد هستند. و با وجود اجداد مادرى نوبت به عمو و عمه كه طبقه سوم هستند، نمى رسد.

سؤال 1795 :در يك تصادف سه عضو يك خانواده، يعنى زن و شوهر و تنها فرزند آنها در آنِ واحد از دنيا مى روند. حال پدر و مادر زن و برادران شوهر در قيد حيات هستند، بيان بفرماييد سهم الارث اين افراد را؟
جواب: اگر يقين دارند كه افراد مذكور در آنِ واحد و در يك لحظه فوت شده اند و احتمال تقدم و تأخر نمى دهند، در اين فرض وارث شوهر برادران او هستند. و وارث خانم متوفاة و بچه، پدر و مادر خانم هستند. كه پدر و مادر علاوه بر مهريه دخترشان، تمام دارايى و اموال دختر و نوه دخترى خود را نيز به ارث مى برند. ولى يقين پيدا كردن به اينكه فوت افراد در چنين حوادثى همزمان و در يك لحظه واقع شده، مشكل است. و در صورتى كه علم و يقين به تقارن و همزمان بودن فوت حاصل نشود، حكم غرقى و مهدوم عليهم را پيدا مى كنند.

سؤال 1796 :شخصى همراه زن و سه فرزندش در يك تصادف فوت مى كند. هم خود مرد و هم همسر او پدر و مادر دارند و فرزند ديگرى هم ندارند، حكم تقسيم ارث را بين والدين اينها بيان فرماييد؟
جواب: در فرض سؤال كه تقدم و تأخر فوت معلوم نيست و وارث آنها
(صفحه 472)
منحصر به پدر و مادر زوج و پدر و مادر زوجه است، اموالى كه زوج در حال حيات داشته، كه بيمه عمر نيز از اموال زوج محسوب مى شود، پس از اداى ديون او و مهريه زوجه اش 81 از عين منقولات و 81 از قيمت بنا را به پدر و مادر زوجه مى دهند، و زوجه از زمين ارث نمى برد، و 31 اموال زوج به پدر و مادر خود زوج مى رسد. و بقيه اموال زوج بين پدر و مادر زوج و زوجه، اثلاثاً تقسيم مى شود. يعنى 31 آن به پدر و مادر زوجه و 32 آن به پدر و مادر زوج مى رسد. و اموالى كه زوجه در حال حيات داشته، از جهيزيه و مهريه و غيره، 41 به پدر و مادر زوج و 31 به پدر و مادر خود زوجه مى رسد. و بقيه آن اثلاثاً بين پدر و مادر زوج و زوجه تقسيم مى شود. يعنى 31 به پدر و مادر زوجه و 32 به پدر و مادر زوج مى رسد. و مجموع آنچه به پدر و مادر زوج مى رسد، با عدم حاجب(1) سه قسمت مى شود. 31 به مادر زوج و 32 به پدر زوج مى رسد. و با وجود حاجب شش قسمت مى شود، 61 به مادر زوج و 65 به پدر زوج مى رسد. و آنچه به پدر و مادر زوجه رسيده، بين آنها بطور مساوى قسمت مى شود. و فرض اين است كه بچه ها مال ندارند. والاّ براى آنها هم به همين شيوه عمل مى شود.

تصرف در تركه ميت بدون اجازه وارث

سؤال 1797 :اشخاصى كه از طرف مراجع اجازه در امور حسبيّه دارند، آيا بدون اجازه وارث مى توانند زمينى را بفروشند و به كسى بدهند كه حج نيابتى انجام دهد، و اگر از مصارف حج قسمتى از زمين زياد آمد، آيا مال وارث است يا خير؟
جواب: تصرّف غير ولىّ شرعى و وصىّ نافذ نيست و چنانچه ولىّ شرعى در بين نباشد بايد با اذن كبار و اگر صغير دارد با اذن حاكم شرع اقدام كنيد.

سؤال 1798 :بعد از فوت شخصى يكى از فرزندان او در خانه مسكونى او ساكن شده است. آيا ساير ورثه از اين خانه ارث مى برند؟ و آيا مى توانند اجاره چند ماه سكونت او را از

---

(صفحه 473)
وى بگيرند؟
جواب: بعد از فوت آن فرد همه ورثه از آن ارث مى برند. و اگر بدون اذن ورثه ديگر در آن سكونت كرده، آنها حق مطالبه مال الاجاره را دارند.

سؤال 1799 :وراث يك شخص سه برادر بوده اند، كه يكى بالغ و دو نفر ديگر صغير بوده اند، و برادر بالغ كل زمين موروثى را فروخته است، آيا اين بيع صحيح است؟ آيا حق شفعه براى برادران در مال برادر كبير ثابت است؟
جواب: اگر برادر بالغ از ناحيه حاكم شرع قيم دو برادر خود بوده و رعايت مصلحت دو برادر را كرده است، معامله صحيح است. والاّ معامله نسبت به سهم دو برادر باطل است. و حق شفعه در فرض سؤال ثابت نيست.

سؤال 1800 :آيا مهريه زوجه پس از اداى تمام ديون متوفّى تأديه مى شود يا قبل از آنها داده مى شود؟ و آيا زوجه قبل از تقسيم تركه زوج متوفّى حق سكونت در خانه او را دارد يا خير؟
جواب: مهر زوجه حكم ساير ديون متوفّى را دارد. كه اگر تركه او وافى باشد بايد از اصل تركه اخراج شود. و اگر وافى نباشد بايد تركه او به نسبت ديونش در بين طلبكارها تقسيم شود. و زوجه بدون توافق ورثه زوج حق ادامه سكونت در خانه زوج را ندارد. و ورثه هم بنابراحتياط واجب قبل از اداى سهم الارث زوجه از قيمت هوايى ساختمان، بدون رضايت زوجه حق تصرف در خانه را ندارد.

تقسيم ارث

سؤال 1801 :ميت داراى چند فرزند صغير و مادر مى باشد، آيا مى شود سهم الارث مادر را با تقسيم، از سهم الارث كودكان صغير جدا كرد؟
جواب: تقسيم بايد با موافقت ولىّ صِغار كه جد پدرى آنها است انجام گيرد. و اگر جد پدرى ندارند با دخالت حاكم شرع يا نماينده وى صورت گيرد.

سؤال 1802 :آيا با وجود صغار مى توان اموال ميّت را تقسيم كرد؟
(صفحه 474)
جواب: با اذن حاكم شرع و نظارت او يا مأذون از طرف او مانعى ندارد.

سؤال 1803 :ورثه شخصى چندين سال در زمين موروثى به صورت شراكت كار كرده اند و هركس هركار كه قدرت داشته انجام مى داده است. مثلا يكى درخت كاشته و يكى آبيارى كرده است و... و حالا تصميم به تقسيم زمين دارند، برادرى كه درختها را كاشته مى گويد آنها مال من است و نبايد تقسيم شود، ساير ورثه مى گويند چون كل كار مشترك بوده بايد مثل اصل زمين تقسيم شود. حكم مسأله را بفرماييد؟
جواب: اگر نهال درخت را از پول مشترك خريده باشند و در زمين مشترك كاشته باشند متعلق به همه است. ولى اگر آن را از پول شخصى خريده باشد; مال خود او است، و شركاى زمين حق دارند اجرت زمين را بگيرند، يا او را وادار كنند درخت ها را ريشه كن كند و از زمين خارج كند.

سؤال 1804 :برادر و خواهرى از پدر املاكى به آنان ارث رسيده، و هردوى آنها از دنيا رفته اند، و هيچگونه مدركى از آنان در دست نيست كه خواهر حق خود را بخشيده يا نه، حالا اولاد آن خواهر مى توانند از اولاد برادر مطالبه حق مادرشان را بنمايند يا نه؟ در صورتى كه فعلا تمام املاك موروثى در تصرف اولاد برادر است.
جواب: در فرض سؤال كه علم دارند املاك مزبوره بعنوان ارث بوده، اولاد خواهر حقّ مطالبه دارند. مگر اينكه شرعاً ثابت شود كه خواهر سهم خود را به برادر تمليك كرده است.

سؤال 1805 :شخصى فوت كرده، يك برادر ابوينى دارد و يك خواهر ابى، تقسيم ارث چگونه است؟
جواب: ماترك او به برادر پدرومادرى مى رسد. وخواهرپدرى از او ارث نمى برد.

سؤال 1806 :شخصى فوت كرده يك دخترزاده دارد و يك برادر، ارث متوفّى به كدام يك مى رسد؟
جواب: در فرض سؤال، ارث متوفّى به دختر زاده متوفّى مى رسد. و به برادر متوفّى چيزى نمى رسد.
(صفحه 475)
سؤال 1807 :ميت، پسر، دختر و دو نوه اى كه پدرشان قبل از او مرحوم شده دارد، آيا نوه ها از جدّشان ارث مى برند يا وجود عمو و عمه مانع مى شود؟
جواب: در فرض مسأله نوه ها از تركه جدشان ارث نمى برند. بلكه از تركه پدر خودشان ارث مى برند.

سؤال 1808 :يكى از اقوام فوت كرده كه من هم شرعاً وارث او محسوب مى شدم و بقيه وراث بدون حضور من اموال را تقسيم كرده اند و من نسبت به تقسيم اعتراض دارم. آيا تقسيم بدون حضور من صحيح بوده يا من حق اعتراض دارم؟
جواب: تقسيم بايد با رضايت و حضور همه شركا انجام شود. مگر اينكه بعضى از شركاء غايب باشند يا از حضور امتناع ورزند. كه در اين صورت بقيه با مراجعه به حاكم شرع و مراجع ذى صلاح و با نظر او اموال را تقسيم مى كنند. كه در اين صورت حق اعتراض ندارد.

سؤال 1809 :زمين موروثى از شخصى به ورثه اش منتقل شده است. ورثه آن را بين خودشان تقسيم كرده اند. بعداً ثابت شده كه حصّه يكى از ورثه غصبى بوده، آيا اين وارث يا ورثه هاى او حقّ به هم زدن آن تقسيم اوّلى زمين موروثى مذكور را دارند يا خير؟
جواب: در صورتى كه ساير ورثه غصبى بودن آن را تأييد كنند، تقسيم مزبور باطل است.

سؤال 1810 :ارثى بيش از ده سال است ميان ورثه تقسيم شده و همه ورّاث در آن تصرف كرده اند، حال يكى از ورثه مدعى است كه بايد اموال موروثى دوباره از نو تقسيم شود. آيا چنين ادعايى وجه شرعى دارد يا خير؟
جواب: اگر تقسيم با توافق همه ورثه كه بالغ و عاقل بوده اند انجام شده و با رضايت تصرف كرده اند، ادعاى فعلى بعضى از آنها وجهى ندارد. خصوصاً اگر با قرعه تقسيم شده باشد. بلى اگر يكى از آنها ادعاى اشتباه و غلط بودن تقسيم را بكند، و بينه بر دعواى خود اقامه كند، تقسيم سابق نقض مى شود. و اگر بينه ندارد مى تواند ساير شركا را كه منكر اشتباه هستند، قسم بدهد.