(صفحه 370)
حق ندارند بدون اجازه صاحبان آن املاك، مسير آب مذكور را تغيير دهند، و يا اينكه از آن آب به مقدارى بردارند كه از حاجت اهالى سابق كم بماند.

سؤال 1404 :فرموده ايد كه حريم ده را كسى مالك نمى شود. بنابراين اكثر دهات و قصبات كه اول كوچك بوده و به تدريج زمينهاى اطراف آنها را كه موات بوده گرفته و خانه ساخته اند. همچنين فعلا زمينهاى مواتى كه متصل به ديوار دهات و قصبات است و بلامانع است مى گيرند و خانه مى سازند، آيا متصرفان حريم، مالك اينگونه زمينها شده اند؟ يا اينكه غصب است يا حكم ديگرى دارد؟
جواب: اگر قبل از احداث قريه، مزرعه احداث شده و قريه در زمين محياة ايجاد شده است، قريه حريم ندارد. و چنانچه در اراضى موات احداث شده باشد حريم دارد. و نبايد در حريم خانه بسازند و مى توانند به مقدار حريم رها كنند و بعد از آن خانه بنا كنند و اگر در حريم بسازند، حكم غصب را دارد.

سؤال 1405 :نظريه حضرت عالى در مورد زمينهاى موات تحجير شده اطراف روستاها چيست؟ آيا تحجير كنندگان مى توانند زمينهاى مزبور را احياى كنند؟ و تصرف آنها در زمينهاى مزبور جايز است يا خير؟ و در ضمن آيا معامله زمينهاى تحجير شده اى كه خريد و فروش شده اند، صحيح است يا باطل
جواب: اگر زمين موات بالاصل بوده و حريم نبوده، با وجود شرايط تحجير آن صحيح است و تحجير كننده مى تواند آن را احيا كند، و يا حق تحجير خود را در مقابل عوض منتقل به ديگرى كند.
(صفحه 371)

مشتركات

سؤال 1406 :آيا رفت و آمد و ساير تصرفات آقايان اهل علم به قراء معلوم الحال و استفاده از آبهاى انهار، جهت نشر احكام مقدسه اسلام را اجازه مى فرماييد يا خير؟
جواب: رفت و آمد در مرافق عمومى و اراضى وسيعه مانع ندارد، و از انهار كبار نيز استفاده به مقدار متعارف مانع ندارد و در منازل اشخاص با عدم علم به غصبيّت مانع ندارد.

سؤال 1407 :برخى از مغازه ها براى عرضه بيشتر، قسمتى از اجناس مغازه شان را در كنار پياده رو يا خيابان قرار مى دهند. و همچنين برخى از دستفروشان گارى دستى يا چرخ يا وانت بار و امثال آن را در محل عبور مردم در پياده رو يا كنار خيابان يا كوچه مستقر مى كنند. چنانچه اين كار مغاير با مقرّرات شهردارى باشد يا مزاحم عبور مردم يا موجب سدّ معبر شود، از نظر شرعى چه حكمى دارد؟
جواب: در فرض مذكور جايز نيست.
(صفحه 372)

مجهول المالك

سؤال 1408 :اينجانب سرپرست يك گروه فعاليتهاى علمى بودم كه مدتى پيش كار گروه تعطيل شد و وسايلى از آنان در دست من ماند. حال وظيفه اينجانب نسبت به آن وسايل چيست؟
جواب: اگر آن افراد را مى شناسيد بايد با آنها مطرح كنيد. و در صورتى كه راهى براى شناسايى آنها نداشته باشيد، به قيمت روز بفروشيد و به نيت صاحب واقعى آنها صدقه بدهيد.

سؤال 1409 :اگر شخصى به كسى بدهكار باشد، ولى هرچه جستجو مى كند او را پيدا نمى كند، آيا مى تواند از طرف او صدقه بدهد، يا در صندوق صدقات بيندازد، يا به دست خادم مسجدى كه مى گويد من فقير را مى شناسم و به او مى دهم بدهد؟
جواب: اگر از دستيابى به طلبكار خود مأيوس شد، آن را به نيت صاحبش صدقه دهد به فقير و بنابر احتياط لازم از مجتهد جامع الشرايط اجازه بگيرد. بنابراين جايى براى سؤالهاى بعد باقى نمى ماند.

سؤال 1410 :در اوايل پيروزى انقلاب اسلامى فروشگاه تعاونى از سهام مردم در محلى تشكيل و سالها مورد استفاده سهامداران بوده است. ولى در حدود چهار سال پيش به علل نارساييها تعطيل و منحل شده و وجوه مربوط به سهامداران براساس مدارك به آنها مسترد
(صفحه 373)
گرديد. تعدادى از صاحبان سهام در مدت چهار سال براى استرداد و بازپس گرفتن حق خود مراجعه نكرده اند. و بارها به آدرس آنان مراجعه شده، ولى اغلب آنان تغيير منزل داده و آثارى از آنان به دست نيامده است. اكنون مبلغ سيصد هزار تومان در دست هيأت امنا مانده، تكليف چيست؟
جواب: اگر از اطلاع به صاحبان وجوه بطور كلى مأيوس باشيد، مبلغ مزبور را به نيت آنها به فقرا صدقه دهيد، ان شاء الله موفق و مؤيد باشيد.
(صفحه 374)

چيزى كه انسان پيدا مى كند

سؤال 1411 :دو سال پيش خدمت يكى از دوستان در يكى از اماكن مقدّسه نشسته بودم كه چند نفر وارد شدند و گفتند دستبند طلايى پيدا كرده اند و دفتر اشياى گمشده نيز تعطيل بود. و به هرحال به من سپردند. فردا به متصدى دفتر و چند نفر خدمه جريان را گفتم و بالأخره كسى سراغش نيامد. و همان شخصى كه در دفتر نزدش نشسته بودم به قدرى محتاج است كه گاهى به ده يا صد تومان نيازمند مى شود و داراى دو فرزند و يك زن است و هم اكنون در منزل پدر عيالش به سختى زندگى مى كند، آيا اجازه هست آن را از طرف صاحبش بفروشم و به ايشان بدهم؟
جواب: خود طلا را به نيت صاحب واقعى اش، به شخص مزبور به عنوان صدقه بپردازيد.

سؤال 1412 :اجناس و وسايل قيمتى كه در سرزمينهاى غيراسلامى پيدا مى شود، اگر مورد احتياج افراد مسلمان، باشد حكمش چيست؟
جواب: اگر بطور كلى از شناخت صاحبان آنها مأيوس باشند، مجازند خودشان تصرف كنند.

سؤال 1413 :اينجانب چوپان مى باشم. روزى در بيابان اشيايى قديمى شبيه به سكه به همراه دو انگشتر پيدا كردم كه بعداً معلوم شد قدمت هزار و چهارصد ساله دارند و نيروى